Herstel van veenmoerassen met veenmossen – innovatie voor klimaatbeheer en biodiversiteit
Venen en vernatting
Het grootste deel van de Duitse veengronden is door menselijk ingrijpen niet langer in natuurlijke staat. In tegenstelling tot hun originele functie als koolstofputten geven deze gebieden in Duitsland momenteel 43,8 miljoen ton CO2-equivalent (CO2e) per jaar af. Dit komt overeen met 4,6% van de Duitse uitstoot van broeikasgassen 1. In Nedersaksen dragen veengronden alleen al voor ongeveer 12,7% aan de totale uitstoot bij. Turfwinning en -gebruik zijn goed voor slechts en klein aandeel in deze uitstoot van broeikasgassen. In Nedersaksen zijn ze verantwoordelijk voor 1,7% van de uitstoot1; landelijk is dit cijfer slechts 0,2%2.
Om aangetaste veenmoerassen in hun natuurlijke staat te herstellen, bijvoorbeeld nadat de turfwinning gestaakt is, worden de gronden meestal
vernat, zodat het natuurlijke kolonisatieproces zijn loop kan krijgen. Dit kan vaak tientallen jaren duren, en vaak gebeurt het helemaal niet.
Naast het ontbreken van zaadpotentieel is meer dan de helft van alle vernatte gebieden óf te droog óf te nat, zodat er weinig vooruitzicht is dat ze weer in een levend moeras veranderen. Voor de meeste typische moerassoorten, zoals vervenende, bultvormende veenmossen en andere typische vaatplanten, zoals witte snavelbies, is het onwaarschijnlijk dat ze zich zelfstandig vestigen. Vernatte, half natuurlijke gebieden blijven bronnen van broeikasgassen; in 2013 stootten deze in Nedersaksen 193.000 ton CO2-equivalent uit3.
Herstel van veenmoerassen
Het herstel van aangetaste veenmoerassen kan worden versneld door de introductie van typerende hoogveenvegetatie zoals vervenende, bultvormende veenmossen (Sphagnum spp.) en gebruik van zorgvuldig aangepaste waterbeheertechnieken.
Dit innovatieve proces draagt bij tot de vestiging van typische veenmoerasvegetatie en het bereiken van positieve klimaateffecten, ten minste dertig jaar eerder dan bij gebruik van traditionele vernattingsmethoden. De hieruit voortkomende ecosysteemdiensten kunnen worden getaxeerd en in de vorm van ecopunten (Duitsland) of klimaatcertificaten worden gecompenseerd.
Ecosysteemdiensten
Het herstellen van aangetaste moerassen met veenmos stimuleert de vestiging van typische moerasflora en -fauna en versnelt de terugkeer van zeldzame en beschermde biotopen.
Hoe wij te werk gaan en welke voordelen dat biedt
- Hydrologische evaluatie van het gebied en professionele voorbereiding van het terrein
- Verzekeren van optimale irrigatie en onderhoud van de gebieden
- Oogsten van mos uit onze eigen veenmosbank of duurzame reproductie in kassen
- Uitzetten van veenmosfragmenten en eventueel begeleidende vegetatie
- Afdekking met verschillende typen veenmos in korte tijd
Bovendien speelt het herstel van veengronden, nu de zomers steeds droger worden, een cruciale rol bij de brandpreventie.
- Behoud van de veenmassa
- Voorkómen van de afbraak van veen
- Creëren van een koolstofput
- Binnen vijf jaar vestigen van klimaatneutrale veenmosgebieden, 35 jaar eerder dan met de huidige technieken mogelijk is
- Besparing van 175 ton CO2 per hectare in de loop van 35 jaar (equivalent met de CO2-opslag van 1750 bomen)
- Lagere uitstoot van de broeikasgassen methaan en kooldioxide
Creëren van habitats voor bedreigde en beschermde soorten, zoals:
- Jachtgebieden voor amfibieën (bv. heikikker)
- Broedgebieden voor bodembroeders (bv. kievit)
- Leefmilieus voor vele soorten insecten en spinnen
- Nectarplanten voor vlinders (bv. heideblauwtje)
- Directe toename van de biodiversiteit van typische veenmoerasvegetatie (bv. zonnedauw en wollegras)
Entmateriaal voor veenmossen
Vanwege de zeldzaamheid van ongerepte veenmoeras-habitats in Duitsland is een van de grootste problemen het verkrijgen van entmateriaal voor het herstel ervan. Klasmann-Deilmann kweekt beschermde veenmossen in zijn eigen veenmosbank (in de openlucht) en maakt gebruik van in kassen gekweekt veenmos.
Hierdoor hoeven we niet langer entmateriaal te verzamelen in natuurlijke of half natuurlijke veengebieden. Afhankelijk van de wensen van de klant kunnen individuele soorten of een mix van soorten worden geleverd. Voor specifieke doeleinden kunnen ook regionale veenmosvariëteiten worden vermeerderd.
- Kweek in de openlucht op hoogveen
- Zeven soorten veenmos verkrijgbaar
- De terreinen worden direct met flora en fauna gekoloniseerd (tot veertig plantensoorten, meestal typerend voor hoogveen, plus diverse insecten- en spinnensoorten)
- Twintig soorten Sphagnum (veenmos) verkrijgbaar
- Gerichte vermeerdering in kassen van inheemse soorten van lokale oorsprong
- Zuiver Sphagnum-mos zonder ongewenste flora en fauna
- Planten slaan snel aan omdat ze vooraf gekweekt zijn
- Zonder ingrijpen dat natuurlijke veengronden aantast
Onze diensten in één oogopslag
- Advies over financieringsopties, grondplanning en waterbeheer
- Complete uitvoering en onderhoud van nieuw ontwikkelde veengronden
- Levering van vervenend, bultvormend veenmos uit diverse bronnen
Referenties
1Niedersächsisches Ministerium für Umwelt, Energie und Klimaschutz (2016). Programm Niedersächsische Moorlandschaften – Grundlagen, Ziele, Umsetzung (Programma veenmoerassen Nedersaksen: Principes, doelen, uitvoering), p. 9, 32
2Umweltbundesamt (2014). Berichterstattung unter der Klimarahmenkonvention der Vereinten Nationen und dem Kyoto-Protokoll 2014. – Nationaler Inventarbericht zum Deutschen Treibhausgasinventar 1990-2012 (Nationaal inventarisatierapport over de Duitse inventaris van broeikasgassen 1990-2012) – Climate Change 24/2014, p. 847
3Höper, Heinrich (2015). Treibhausgasemissionen aus Mooren und Möglichkeiten der Verringerung (Uitstoot van broeikasgassen uit veengronden en mogelijkheden die te verlagen), TELMA Beiheft 5, p. 146